PROGRAMMA
Het ZorgSaamWonen Congres verbindt de wereld van architecten, bouwers, beheerders en ontwikkelaars met die van lokale, regionale en provinciale overheden, burgerinitiatieven, zorgorganisaties, dienstverleners en woningcorporaties op de maatschappelijke opgaven op het gebied van wonen, welzijn en zorg.
Prettig ouder worden in Amsterdam. Dat gun je alle Amsterdammers en daar zetten de gemeente Amsterdam en de samenwerkingspartners zich, samen met de (toekomstige) senioren, graag voor in. Samen bouwen zij aan zorgzame buurten waarin mensen naar elkaar omkijken, elkaar een handje helpen. De gemeente zet de komende jaren verder in op doorstroming, geclusterd wonen en wonen met zorg nabij. Deze drie thema’s staan centraal in de Amsterdamse Aanpak Volkshuisvesting waar het gaat om gebruik maken van bestaande bouw aangevuld met nieuwbouw waardoor er voldoende variaties aan (nieuwe) woonvormen bij kunnen komen.
Tijdens het congres Bouwen aan Zorgzame buurten staan we stil bij de complexiteit van deze opgave rondom specifiek de ouderenhuisvesting en bespreken we mogelijke oplossingsrichtingen. Je kunt proeven aan de mix aan voorbeelden uit Amsterdam naast die uit het gehele land. We laten zien wat er allemaal wel kan, waar nog belemmeringen zijn. Hoe kunnen we die constructief oppakken en wat is daarvoor nodig?
Ben je benieuwd naar de winnaars van de ZorgSaamWonen Award 2022: DumDum, het buurthuis op wielen en De langste tafel van Kampen? Tijdens het congres kan je met hen kennismaken!
INSPIREREND OCHTENDPROGRAMMA
Op 28 september gaat het ZorgSaamWonen Congres van start. Wethouder Alexander Scholtes verzorgt het openingswoord. We vervolgen de dag met twee inspirerende keynotes: Stijn van Kreij, founder Butterfly Effect en Bouwer zorgzame gemeenschappen in de zorg en Ludo Glimmerveen, senior onderzoeker bij het Ben Sajet Centrum en de Vrije Universiteit Amsterdam. Vervolgens is er een video over voorlichting aan senioren en er zijn pitches van inspirerende ideeën op het gebied van bouwen aan zorgzame buurten.
Keynote 1 - Stijn van Kreij
Buurtverbinders als spiegel voor de systeemwereld
De zorg van de toekomst vraagt om samenwerking tussen burgers, ondernemers en overheid.
Stijn van Kreij bouwt met de sociale onderneming Butterfly Effect aan zorgzame gemeenschappen, waar bewoners
met en zonder zorgvraag samen leven. Inmiddels wonen zo’n 30 butterfly buurtverbinders op verschillende zorglocaties,
waar zij bijdragen aan verbindingen tussen mensen die elkaar anders niet zouden kennen. Hoe vergroot je de kans
op toevallige ontmoetingen? En wat kunnen zorgorganisaties, woningcorporaties en gemeenten leren van deze buurtverbinders?
Stijn deelt de belangrijkste werkzame principes en lessen voor het ontwikkelen van zorgzame gemeenschappen.
Keynote 2 - Ludo Glimmerveen
Zorgzame buurten in de superdiverse stad
In een superdiverse stad als Amsterdam leven mensen makkelijk langs elkaar heen. De grote
verscheidenheid aan bewoners maakt ontmoeting – laat staan onderlinge hulp – niet altijd vanzelfsprekend.
Toch kan ‘alledaagse attentheid’ in de buurt ook hier een belangrijke rol spelen bij het prettiger en langer thuis wonen.
Ludo Glimmerveen onderzoekt met collega’s bij het Ben Sajet Centrum hoe plekken en initiatieven
in de buurt bronnen van alledaagse attentheid worden. En hoe verhoudt het professionele veld
zich eigenlijk tot zulke ‘attente plekken’? Zit men daar wel te wachten op de goedbedoelde bemoeienis van lokale professionals?
MET ELKAAR AAN DE SLAG TIJDENS DE SESSIES
Na het inspirerende ochtendprogramma kan je tijdens de drie rondes kiezen uit diverse workshops en verdiepingssessies over:
- Community building
- Duurzame woonvormen met zorg
- Expertteam Huisvesting Aandachtsgroepen
- Lang leve thuisflats
- Positieve gezondheid en gebouwen
- Stadsdorpen
- Stadsveteranen
- Stimuleringsregelingen vanuit de rijksoverheid rond wonen en zorg
- Transformeren van bestaande bouw
- Volledig pakket thuis (VPT) in de wijk
- Wonen en ouderen met migratieachtergrond
- Wonen in de buurt met dementie
- Wooncirkel
- Wooncoaches
- Zorg voor de buurtvisites
Sessie 1: Transformatie als kans voor geclusterde woonvormen
Door: Erwin Drenth en Marloes Kampinga (Aedifica)
Sessie 2: Stimuleringsregelingen voor innovatieve en kleinschalige woon(zorg)vormen met levensloopbestendige woningen
Door: Frank van der Voort (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO))
Innovatieve en kleinschalige woon(zorg)vormen met levensloopbestendige woningen zijn erg in trek bij 55-plussers! Het is dan ook een erg aantrekkelijke manier van wonen: onder gelijkgestemden, in een bekende omgeving en met behoud van privacy. Tijdens deze sessie verteld een sociale ondernemer meer over zijn projecten. Wat komt er allemaal bij kijken, waarom is het belangrijk zelf een project te starten en welke tips hebben ze voor anderen? Ook wordt er informatie gedeeld vanuit de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland over een tweetal stimuleringsregelingen: Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ) en Stimuleringsregeling Ontmoetingsruimten voor Ouderen (SOO).
Sessie 4: Zorgzame gemeenschappen: voorwaarde voor een houdbare samenleving. In Austerlitz weten ze dit al!
Door: Jan Smelik (Nederland Zorgt Voor Elkaar)
Een goed voorbeeld van een zorgzame gemeenschap is te vinden in Austerlitz. Al tien jaar lang is zorgcoöperatie 'Austerlitz Zorgt' een succes, mede dankzij de inzet van ruim honderd vrijwilligers die actief zijn en dankzij de inwoners die lid zijn. Ook de rol van de dorpsondersteuner is essentieel. In deze sessie leer je van de ervaringen die Jan Smelik, één van de drijvend krachten, achter de zorgcoöperatie. Jan is tevens algemeen coördinator van NLZVE, het landelijk netwerk van zorgzame gemeenschappen en mede-auteur van de bundel ‘Zorgzame buurten’. Hij zal hier ook aan refereren tijdens de sessie.
Sessie 5: Wooncirkels ontwikkel je samen!
Door: Marie-José Driessen en Irma Vroegop (Wooncirkels)
Vijf zorgorganisaties (Philadelphia, Cordaan, HVO Querido, PerMens, Leger des Heils) willen graag (met elkaar) wooncirkels ontwikkelen. Begin 2023 is een Community of Practice wooncirkels gestart met de opdracht om tot een definitie van wooncirkels te komen én daarnaast do’s en dont’s bij het ontwikkelen van wooncirkels te verzamelen. In de workshop gaan we in gesprek over de ervaringen van de community in de praktijk, welke do’s en dont’s we al hebben opgehaald en tegen welke knelpunten en dillema’s je aanloopt in de praktijk,
Sessie 6: Community building is een werkwoord
Door: Rob Hoogma en Yvonne van Mierlo (Blauwhoed)
Community building gaat verder dan louter de stenen. Niemand kan het alleen. Het is een werkwoord. Dat kwam naar voren tijdens een ronde tafel bijeenkomst eind april georganiseerd door Blauwhoed en ZorgSaamWonen over Community building. Doe je mee met het vervolggesprek? Het gaat over de organisatorische inbedding, over financiering en over de verhouding tussen de professionele zorg, informele ondersteuning en de community builder. Deel je kennis, ervaring en mening tijdens deze sessie van Blauwhoed, ZorgSaamWonen o.l.v moderator Rob Hoogma en mmv Yvonne van Mierlo (Blauwhoed).
Sessie 7: Bereid je voor op dementievriendelijk wonen
Door: Anne de Boer en George Middeldorp (Alzheimer Nederland)
In een dementievriendelijke buurt kunnen mensen met dementie langer mee blijven doen, hun talenten benutten en eigen regie behouden. Ook houdt de mantelzorger het langer vol. Dat vraagt om dementievriendelijke aanpassingen aan de woning, de buurt en de ontmoetingsplek. Dat is hard nodig! Want 1 op de 5 mensen krijgt dementie. Tijdens deze sessie kom je erachter wat dementievriendelijk wonen betekent, wat er moet gebeuren, hoe dat eruit gaat zien en wat dit bijdraagt aan de kwaliteit van leven voor ouderen met (en net zo goed zonder) dementie.
Sessie 11: Samenwerken aan de brede integrale woonzorgvisie
Door: Diana Niewold en Matthijs van Gent (Expertteam Huisvesting Aandachtsgroepen)
Met het Wetsvoorstel versterking regie volkshuisvesting wordt van gemeenten verlangd dat ze in 2026 een volkshuisvestingsprogramma hebben. Onderdeel daarvan is een integrale regionaal afgestemde woonzorgvisie die samen met de woningcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties is opgesteld. Deze dient vervolgens vertaald te worden in een uitvoeringsprogramma en prestatieafspraken. Wat komt er op alle partijen af en wat is ieders rol hierin? Aandachtspunten tijdens de sessie zullen zijn: het volkshuisvestingsprogramma, passende huisvesting voor ouderen en andere aandachtsgroepen, de verschillende procestappen en de presentatie van het instrument de woonzorgvisiemeter.
Sessie 12: Stadsveteraan 020: Van concept naar hechte woongemeenschap
Door: Monique Woltering en Anne van Grinsven (Woonzorg Nederland) en Francis Blok (!WOON)
Tijdens deze workshop gaan wij in op het proces om het oorspronkelijke idee van ‘wonen in een friends-setting’, samen met toekomstige huurders te vertalen in een concreet fysiek en sociaal ontwerp van deze woongemeenschap. Dat doen we interactief, passend bij de manier waarop we de samenwerking met een kopgroep van toekomstige huurders zijn aangegaan. De volgende onderdelen passeren de revue: Cruciale elementen in het fysieke ontwerp om sociale interactie uit te lokken, Het samenspel tussen huurders, Woonzorg Nederland en !Woon, Het verhaal van de huurders en De potentie van Stadsveteraan 020 voor een zorgzame buur
Sessie 13: Wonen nu en later. Stadsdorp VondelHelmers op weg naar een levensloopbestendige buurt voor iedereen
Door: Marcella Blok, Marie Jose Thunnissen, Wilma Kuijvenhoven (Stadsdorp VondelHemers)
Stadsdorp VondelHelmers is één van de stadsdorpen in Amsterdam. Wij nemen u mee in onze ontwikkeling van een Amsterdamse buurt tot stadsdorp met o.a. de werkgroep Wonen. Van ons onderzoek tot onze buurtconferentie en het vervolg daarop. Ons doel is om de buurt levensloopbestendig te maken voor alle leeftijden. Dat betekent de juiste woningen voor iedereen en waar nodig onderlinge hulp en professionele zorg. De gemeente Amsterdam onderkent de noodzaak en heeft ons tot pilotbuurt benoemd. We bespreken de kansen en de hobbels die we nog voor ons zien. Wij willen graag leren van de deelnemers aan onze workshop!
Sessie 14: Hoe stadsdorpen nabuurschap versterken
Door: Marion Mulder en Peter Zijlema (Netwerk Amsterdamse Stadsdorpen)
Marion Mulder en Peter Zijlema van Netwerk Amsterdamse Stadsdorpen nemen je mee in de wereld van zorgzame gemeenschappen. In Amsterdam zijn meer dan 30 stadsdorpen actief. Een stadsdorp heeft als doel het bevorderen van het nabuurschap in het eigen gebied en is gebaseerd op indirecte wederkerigheid: iedereen heeft iets te bieden en wat jij biedt doet iemand weer voor jou (op een ander moment). De Amsterdamse stadsdorpen zijn onderdeel van een snelgroeiende landelijke beweging naar meer burgerinitiatieven en zorgzame gemeenschappen. Hoor meer over de stadsdorpen in deze sessie. Marion en Peter willen graag samen met jullie nadenken over het versterken van nabuurschap.
Sessie 15: Bouwen van Zorgzame buurten is de toekomst en een must!
Door: Michel Notebaart (Colliers)
Het wordt voor de instellingen in de Nederlandse zorgsector steeds moeilijker om financieel gezond te blijven werken. Nederland kende in 2020 binnen de Europese Unie de hoogste uitgaven voor langdurige zorg vergeleken met het bruto binnenlands product (BBP). Tijdens deze break-out sessie zullen onderstaande vragen met suggesties aan de orde komen: Waarom liggen de kosten voor langdurige zorg in Nederland zo hoog vergeleken met andere landen? Hoe kunnen zorgzame buurten ervoor zorgen dat de zorgsector financieel gezonder wordt? Hoe kijkt de taxateur aan tegen de waardering van het vastgoed en wat is de mogelijke impact van de verlaagde NHC op de financiering. Zorgpartijen staan de komende tijd voor grote uitdagingen. Gelukkig zijn er in deze dynamisch markt wat betreft huisvesting ook passende oplossingen! Wat zijn oplossingsrichtingen?
Sessie 16: Meer Generatie Wonen
Door: Auguste van Oppen (Architectenbureau BETA) en Anouk Reintjens (Gebiedsontwikkelaar AM)
Meergeneratiewonen is terug van weggeweest. Steeds meer mensen zien de voordelen van het samenleven en het delen van dynamiek en tijd van mensen van verschillende leeftijden. Architectenbureau BETA en gebiedsontwikkelaar AM onderzochten deze ontwikkeling en laten zien hoe dit vroegere idee, in de context van nu kan worden gerealiseerd.
Sessie 17: Grenzeloos perspectief
Door: Roger Boersma en Venance Fabriek (AAG)
We zijn vaak geneigd om in ons eigen landoplossingen te zoeken, maar er valt natuurlijk ook veel te leren van andere landen. Want: hoe kan de zorg zich laten inspireren door de welbekende American Dream? Wat is de meerwaarde van het Aziatische Feng Shui bij de inrichting onze gebouwen en buurten? En is het sociale Scandinavische model ook haalbaar in Nederland? Ontdek de best practices buiten onze landsgrenzen, en vertaal ze naar je eigen organisatie. Roger Boersma en Venance Fabriek van AAG nemen je mee.
Sessie 18: Lang Leven Thuisflat
Door: Hetty Vlug (Gemeente Amsterdam)
Woningcorporaties, zorg- en welzijnsinstellingen slaan de handen ineen in de Lang Leven Thuisflats. Samen met de bewoners kijken zij waar de oudere bewoners tegenaan lopen in het dagelijks leven en wat hen helpt om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. In de sessie krijg je een beeld van wat een Lang Leven Thuisflat is, hoe we toe willen groeien naar een Lang Leven Thuisbuurt en voor welke dilemma’s we staan bij toewijzing, financiering vanuit verschillende domeinen en community building. Betrokkenen bij de Flats zullen aanwezig zijn bij deze sessie.
Sessie 19: Woongemeenschappen oudere migranten
Door: Harry Moeskops en Karima Idrissi (Stichting WoonSaem)
Oudere migranten zijn een snel groeiende groep ouderen met heel diverse achtergronden. De meeste van hen worden oud in Nederland. En willen dat op een manier die bij hun past. Woongemeenschappen als antwoord zijn na een lange afwezigheid terug van weggeweest. Aan de hand van recent gerealiseerde woongemeenschappen van oudere migranten in Amsterdam laten we zien wat nodig is om een goed functionerende woongemeenschap tot stand te brengen. Investeren in de aanloop en voorbereiding, veel aandacht voor praktische en financiële vragen, het letterlijk en figuurlijk spreken van de taal van de ouderen blijken daarbij cruciaal.
Sessie 20: Doorstromen en de kunst van het verleiden; wat doet de provincie Zuid-Holland op dit gebied en wat zijn de ervaringen van het Centrum Groepswonen?
Door: Liesbeth Janson (Centrum Groepswonen), Dorien Beukema en Nicolien de Heer (Provincie Zuid-Holland)
In deze sessie vertelt de provincie Zuid-Holland wat zij doet om de doorstroming op de woningmarkt te stimuleren via bijvoorbeeld de subsidies op collectieve woonvormen. We staat kort stil bij de rol die de provincie straks krijgt in het programma ouderenhuisvesting van het ministerie van BZK. We vertellen over de challenge doorstroming die we vorig jaar met veel succes hebben georganiseerd en welke initiatieven hebben gewonnen. Vervolgens zal de directeur van Centrum Groepswonen uit Den Haag, Liesbeth Janson, een presentatie geven over de werkzaamheden van het centrum en de rol die groepswonen kan spelen in de doorstroming op de woningmarkt.
Sessie 21: Proeven van proeftuinen
Door: Inge van de Sande
Door vergrijzing stijgt de vraag naar zorg voor ouderen. De regio Nijmegen zal de komende vijf jaar niet verder groeien in intramurale capaciteit. Dat betekent nieuwe oplossingen ontwikkelen -buiten de muren van traditionele verpleeghuizen, bij de mensen thuis en in de wijken. Als experts op het gebied van zorg en voor ouderen zetten we als Nonna (netwerk van V&V organisaties in regio Nijmegen) sinds dit jaar, onze kennis en capaciteit daarvoor in. We ontwikkelen nieuwe duurzame woonvormen met zorg, zodat langer thuis wonen veilig en comfortabel is. We dragen hiermee bij aan een nieuwe sociale infrastructuur in vitale en diverse wijken. Op wijk-, organisatie- en regioniveau ontdekken we in de praktijk wat dat deze transformatie van onze V&V-organisaties en het omliggende veld vraagt - en vervolgens creëren we de juiste condities om dat structureel te maken (qua organisatie-inrichting van netwerken, steunende financiering, adequaat datamanagement, etc). Met deze eerste set van initiatieven geven we een krachtige impuls aan de transformatie van de V&V sector op het thema Goed Wonen (ook thuis). We richten ons op het creëren van goede (basis) condities voor het transformatieproces en tegelijk ondersteunen we dit met actie onderzoek en actie leren in 6 proeftuinen. De ambitie is om in integrale, mensgerichte zorg van betekenis te kunnen blijven bieden aan ouderen in de regio.Actieonderzoek (HAN en Club Goud) richt zich op 2 hoofdvragen: 1. Welke arrangementen en woonconcepten voor ouderen dragen in welke contexten bij aan betekenisvol oud worden in de wijk en wat zijn de werkzame elementen hierin? 2. Welke van deze arrangementen en woonconcepten voor ouderen zijn toekomstbestendig qua houdbaarheid en opschaalbaar naar andere contexten in de regio/nationaal? In deze workshop nemen we je mee in een greep uit deze 6 proeftuinen, onderzoek en de aanpak en eerste opbrengsten als inspirerend voorbeeld!
Sessie 22: Samen naar een zorgzame buurt
Door: Henk Bakker (Van Wijnen) en Jeroen Osendarp (AG NOVA Architecten)
Aan de hand van een project Landgoed Blom, een zorgzame buurt waar omzien naar elkaar centraal staat, worden geleerde lessen gedeeld met de deelnemers. Hoe ontwerp je gebouwen en buurten waar mensen omzien naar elkaar? Hoe stimuleer je ontmoeting? Hoe ga je om met steeds veranderende financiering van zorgvastgoed ? Hoe gaan we met minder zorgpersoneel meer mensen verzorgen? Hoe gaan we een sociaal netwerk blijvend laten zijn?
Sessie 23: Volledig Pakkt Thuis in de wijk
Door: Wiebren Oenema (Cordaan)
Het Volledig pakket thuis (VPT) in de wijk staat enorm in de belangstelling. Wat maakt VPT zo anders dan de reguliere zorg? Hoe stem je de zorg goed af op de behoefte van de cliënt zodat het niet per se een ‘volledig verzorgd’ maar veel meer een ‘maatwerk pakket’ is? Welke mogelijkheden zijn er in de praktijk om de verschillende elementen van VPT vorm te geven, waar moet je rekening mee houden en wanneer kan het een succes worden? Wiebren Oenema, projectleider van Zorgeloos Thuis van Cordaan.